Po rozwodzie nie zawsze występuje podział majątku równo po połowie. Udział obu małżonków zależy od wielu okoliczności, a za ich ustalenie odpowiada sąd. Majątek podlegający podziałowi określany jest zgodnie ze stanem przypadającym na dzień ustania wspólności majątkowej małżeństwa, zgodnie z cenami obowiązującymi w momencie zamknięcia danej sprawy. W sprawach o podział wspólnego majątku uwzględniana jest wartość nakładów poczynionych z niego na majątek osobisty jednego z małżonków, niezależnie od inicjatywy dowodowej uczestników postępowania.
Udział w majątku wspólnym
Zgodnie z zapisami zawartymi w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, udziały w majątku wspólnym są równe dla obojga małżonków. Reguła ta wynika z zasad równouprawnienia, jednak może być w uzasadnionych przypadkach modyfikowana. Do ustalenia nierównych udziałów we wspólnym majątku po ustaniu wspólności dochodzi wówczas, gdy małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do jego powstania lub zaistniały specyficzne okoliczności. Za zadośćuczynienie obowiązkom małżeńskim uznawana jest praca we wspólnym gospodarstwie domowym oraz przy wychowywaniu dzieci, podobnie jak obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Wszystkie te aspekty uwzględniane są przy ustalaniu ewentualnych nierówności w udziałach. Nierówny podział majątku po rozwodzie występuje ponadto w przypadku zdrady małżeńskiej, przy czym wymaga to wykazania materiału dowodowego. Pewnym ułatwieniem jest rozwód bez orzekania o winie, w przypadku którego występuje znacznie mniej formalności prawnych. Wspólność majątkowa obowiązuje również w sytuacji, gdy między małżonkami ustanowiona zostanie separacja.
Majątek osobisty małżonków
Do majątku osobistego małżonka zaliczają się różne składniki, w których określeniu pomóc może doświadczony adwokat. Dotyczy to zarówno przedmiotów majątkowych nabytych przed rozpoczęciem wspólności ustawowej oraz nabytych przez dziedziczenie, darowiznę lub zapis, jak i tych wynikających ze wspólności łącznej podlegającej innym przepisom czy służących tylko do zaspokajania potrzeb jednego z małżonków. W majątek osobisty wliczają się też prawa niezbywalne, które przysługują wyłącznie jednej osobie. Należy też wyróżnić przedmioty uzyskane z odszkodowania za wywołanie rozstroju zdrowia lub uszkodzenia ciała, bądź też otrzymane z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Nie dotyczy to jednak renty przypisanej poszkodowanemu małżonkowi na skutek częściowej lub całkowitej utraty możliwości pracy zarobkowej, zwiększenia się jego potrzeb lub ograniczenia możliwości funkcjonowania w przyszłości. Majątek obejmuje też wierzytelności z tytułu działalności zarobkowej jednego z małżonków, np. wynagrodzenia za pracę. Uwzględnia się ponadto przedmioty majątkowe osiągnięte w formie nagród za osiągnięcia osobiste, praw autorskich i pokrewnych, praw własności przemysłowych oraz innych praw twórcy czy przedmioty majątkowe zdobyte za składniki majątku osobistego.
Wspólność majątkowa
Ustrój wspólności majątkowej obowiązuje również w sytuacji, gdy małżonkowie zamieszkują osobno. Wszystkie nabyte dobra wciąż podlegają podziałowi, o ile nie stanowią osobistego majątku danej osoby. Dotyczy to również wszelkich aktywów finansowych. Gdy kończy się sprawa rozwodowa, środki trwałe nabyte oraz dochody z prowadzonej działalności także podlegają równemu podzieleniu. Jeżeli na etapie dokonywania sądowego zaistnieje między małżonkami spór co do wysokości podziału, powoływany jest specjalny biegły. Prawnik ten wylicza stan majątku do dnia określenia rozdzielności majątkowej. Wynagrodzenie za pracę lub inne dochody z działalności zarobkowej małżonków stają się majątkiem wspólnym dopiero w momencie ich pobrania. Za majątek osobisty uznawane są natomiast wierzytelności z tytuły tych należności. O przynależności takiego wynagrodzenia decyduje jego pobranie w czasie trwania ustawowej wspólności, nawet jeżeli należności te osiągane są z tytułu pracy wykonywanej jeszcze przed powstaniem wspólności. Warto pamiętać, że obowiązek alimentacyjny nie ma wpływu na podział majątku. Jeżeli zatem sąd zobowiąże jednego z małżonków do dokonywania spłaty na dziecko, dla ustalenia jej terminu i wysokości nie ma znaczenia toczące się postępowanie o stosunkach majątkowych.
